Smardzewice

Tytuł klasztoru: Święta Anna 

Tytuł parafii: Święta Anna

Liczba parafian: 2850

ul. Główna 11 97-213 SMARDZEWICE

tel. klasztor (44) 710 86 11

tel. nowicjat (44) 710 85 31

e-mail: smardzewice@franciszkanie.pl(klasztor)

e-mail: nowicjat_smardz@ofmconv.opoka.org.pl (nowicjat)

www.franciszkaniesmardzewice.pl 

Gwardianem i proboszczem jest o. Mariusz Kapczyński

Rys historyczny

Historia tej placówki związana jest z osobą jednego z protoplastów smardzewickiego grodu Głowów. Oto w 1620 roku na miejscu, gdzie dziś stoi samotny krzyż, objawiła się św. Anna wraz z Jezusem i Najświętszą Maryją Panną gospodarzowi ze Smardzewic, Wojciechowi Głowie, który wracał z lasu. Za zezwoleniem proboszcza na miejscu objawienia postawiono krzyż, a następnie kapliczkę, która wkrótce stała się ośrodkiem licznych pielgrzymek z racji częstych cudów. Od tego czasu miejsce to nabrało rozgłosu i ściągało do siebie ludność z okolicy

W roku 1620/21 biskup włocławski, Paweł Wołucki, polecił wybudować drewniany kościół ku czci św. Anny. Jego następca, biskup kujawski i pomorski, Maciej Łubieński, późniejszy Prymas Polski, osadził przy kościele stałego kapelana do obsługi wiernych. Wzrastający napływ pielgrzymów skłonił biskupa Łubieńskiego do ofiarowania tego miejsca (uznanego za cudowne) franciszkanom, sprowadzając ich z Piotrkowa w roku 1639.

Na Kapitule Prowincjalnej w Nowym Korczynie 19 października 1639 polecono o. Ignacemu Opojewskiemu, gwardianowi w pobliskim Piotrkowie Trybunalskim, aby miejsce ofiarowane przez biskupa Łubieńskiego, wówczas już prymasa, przejął na własność zakonu. Fundację tę formalnie przejęto 23 stycznia 1642 na konwokacji prowincjalnej w Grabowie Wielkopolskim. Prymas Łubieński wystawił także klasztor z drewna i kościół. Fundację biskupa na rzecz zakonu potwierdził swoim Breve Aleksander VII w roku 1661.

W roku 1683 o. Hadrian Kozłowicz, gwardian smardzewicki, rozpoczął budowę kościoła murowanego z pomocą finansową ks. Stanisława Zbąskiego, biskupa warmińskiego. Budowę ukończono w roku 1699. Konsekracji świątyni dokonał 6 października 1701 biskup Andrzej Albinowski, sufragan kujawski. Fundatorem murowanego klasztoru był biskup kujawski, Krzysztof Antoni ze Stupowa Szembek, późniejszy arcybiskup gnieźnieński, który w latach 1722-1746 wzniósł klasztor i otoczył murem istniejący kościół. Parafia powstała w 1775 r. pod wezwaniem Św. Anny, a kanonicznej erekcji parafii w Smardzewicach dokonał 26 lipca 1775 biskup włocławski, Antoni Kazimierz Ostrowski.

Kościół pw. św. Anny jest budowlą barokową, murowaną, złożoną z czteroprzęsłowej nawy oraz nieco węższego i niższego, dwuprzęsłowego prostokątnego prezbiterium. Zakrystia z położoną nad nią emporą i skarbiec w obrębie zabudowań klasztornych. Nawa rozczłonkowana jest parzyście opilastrowanymi filarami przyściennymi, między którymi mieszczą się głębokie arkadowe wnęki ołtarzowe. Ściany prezbiterium podzielone są parami nadwieszonych pilastrów. Sklepienie kolebkowe z lunetami, na parach gurtów. W ścianie północnej prezbiterium znajduje się półkolisty otwór empory o ślepej balustradzie z tralkami, wspartej na ornamentowym gzymsie i fryzie z główkami aniołków, niżej uszaty portal. Chór muzyczny późnobarokowy, na trzech arkadach filarowych, wygięty faliście, przy filarach kompozytowe pilastry, parapet rozczłonkowany słupkami i konsolami, dekoracja stiukowa w stylu regencji z roku 1741. Od zachodu znajduje się niska późnobarokowa kruchta sprzed połowy wieku XVIII, na rzucie prostokąta z faliście wybrzuszoną ścianą zachodnią, ożywiona pilastrami i ślepymi oknami, o falistym szczycie z nasadnikami i wazonami, wewnątrz kolebka z lunetami, ze stiukową dekoracją ramową.

Ołtarz główny barokowy, pochodzi z ok. 1700, z bramkami, rzeźbami świętych: Józefa, Joachima, Franciszka i Antoniego Padewskiego, popiersiem Boga Ojca w obłokach i figurami aniołów, obrazy św. Anny Samotrzeciej z 1 poł. wieku XVII, w sukienkach w stylu regencji. Dwa ołtarze boczne przy tęczy z ornamentacją w stylu regencji z ok. 1740, z obrazami. Sześć ołtarzy bocznych późnobarokowych z ok. 1730, niektóre z rzeźbami, inne z zabytkowymi obrazami. Ołtarz Chrystusa Ukrzyżowanego barokowy z ok.1700, z krucyfiksem na tle winnej latorośli z aniołami oraz dwiema rzeźbami świętych i rzeźbionym antepedium. Ołtarz Matki Boskiej Różańcowej, wczesnobarokowy, z 2 ćw. wieku XVII, z obrazami Matki Boskiej z Dzieciątkiem i św. Franciszkiem, oraz Zwiastowania, z tegoż czasu.

Ambona barokowa z ok. 1700. Wyposażenie wnętrza zakrystii skomponowane jest z boazerią, późnobarokowe, z I połowy wieku XVIII. W chwili ukończenia kościół składający się z kruchty, nawy oraz prezbiterium, posiada następujące ołtarze: ołtarz główny – św. Anny i boczne św. Bonawentury, św. Salomei, św. Antoniego, MB Pocieszenia, św. Stanisława i św. Wojciecha oraz św. Franciszka i św. Jakuba. Z czasem przybyła reszta ołtarzy, a więc MB Anielskiej, Pana Jezusa i MB Płaczącej.

Ołtarz główny, wzniesiony kosztem biskupa Krzysztofa Antoniego ze Słupowa Szembeka, a kryjący w sobie obraz św. Anny słynący cudami, był zawsze przedmiotem czynnej uwagi i troski Franciszkanów. Obok obrazu św. Anny jaśniał blaskiem łask obraz MB Płaczącej, znajdujący się w bocznym ołtarzu. Na szczególną uwagę zasługuje również ołtarz boczny, znajdujący się w framudze podchórowej, a przedstawiający nadzwyczaj plastycznie Mękę Chrystusową, wykonaną prawdopodobnie z jałowca. Na ołtarzu męki Zbawiciela tak, jak na wielu innych ołtarzach w nawie, widnieją landrowane, duże osoby, które przedstawiają bolejące niewiasty.

Część ołtarzy posiada obrazy ze sztucznymi sukienkami i laskowane kolumienki, inne posiadają kilku ramienne gwiaździce. Chór o malachitowej barwie oraz symetrycznie rozstawione ołtarze i stare ławy strojne w barwne chorągwie pięknie harmonizują z całością kościoła.

Za udział w powstaniu styczniowym rząd carski 21 listopada 1864 dokonał kasaty Zakonu w zaborze rosyjskim. Franciszkanie smardzewiccy zostali rozrzuceni po kraju, a dobra ich przeszły na własność rządu. Pozostał tylko na straży 71-letni staruszek, zakonnik o. Ambroży Boiński.

Opiekę nad klasztorem i kościołem przejęli księża diecezjalni. Kościół początkowo został zaniedbany Odrestaurował go w roku 1875 trzeci z kolei proboszcz, ks. Wawrzyniec Klimkiewicz. Znajdująca się w murze od strony zachodniej brama prowadząca na cmentarz kościelny została przebudowana w stylu pseudogotyckim w XIX wieku. Posiada ona w zwieńczeniu posągi św. Tadeusza z 2 poł. wieku XVII.

W murze od strony południowej wybudowano w roku 1772 czworoboczną dwukondygnacyjną dzwonnicę. Posiada ona kopułę z wieku XIX; znajdują się w niej cztery dzwony – dwa z roku 1631 i dwa XIX-wieczne. W roku 1889 wystawiono figurę NMP z piaskowca, która stoi do dziś przed kościołem od strony zachodniej.

Po II wojnie światowej ze strony naszej prowincji rozpoczęto starania o odzyskanie Smardzewic. W tej sprawie pertraktowali z biskupem Janem Lorkiem ówczesny prowincjał o. Tytus Strzelewicz i o. sekretarz Krzysztof Górecki. Starania te zostały uwieńczone pomyślnym skutkiem dopiero za prowincjała o.Władysława Ryguły.

W lipcu 1970 osiadł tu o. Mikołaj Walczak jako wikariusz. Potem przybył o. Teofil Ołówek. Dnia 25 kwietnia 1971 wyjechał dotychczasowy proboszcz, a franciszkanie przejęli duszpasterstwo w parafii, która erygowana była 26 lipca 1775 r. przez biskupa włocławskiego, Antoniego Kazimierza Ostrowskiego.

Za rządów prowincjała o. Mariusza Paczóskiego podjęto gruntowną restaurację i adaptację klasztoru, w którym umieszczono nowicjat obu prowincji w Polsce. W miejscowości Unewel w roku 1987 poświęcono nowy kościół filialny pod wezwaniem św. Maksymiliana Kolbego oraz salę katechetyczną i mieszkanie dla katechety. Obiekt zbudowano sumptem parafii i klasztoru. W 1988 roku rozpoczęto budowę w miejscowości Twarda drugiego kościoła filialnego pod wezwaniem św. Wacława, przeniesionego z Tomaszowa Mazowieckiego. Budowę zakończono latem 1995 roku. 8 października 1995 roku ks. bp Adam Odzimek dokonał poświęcenia kościółka św. Wacława.