Kalisz

Tytuł klasztoru: Święty Stanisław Biskup Męczennik 

Tytuł parafii: Święty Stanisław Biskup 

Liczba parafian: 4500

  1. Sukiennicza 7

62-800 KALISZ

 tel. (062) 757 38 74 (kancelaria,klasztor)

e-mail: kalisz@franciszkanie.pl

http://www.kalisz.franciszkanie.pl

Gwardianem i proboszczem jest o. Waldemar Ułanowicz

Rys historyczny

Kościół franciszkański jest najstarszą świątynią zakonną w Kaliszu. Ufundowany został w roku 1256, wkrótce po kanonizacji św. Stanisława biskupa (27 września 1253) w Asyżu, jako kościółek drewniany, przez księżnę Jolantę. W roku 1257 książę kaliski, Bolesław Pobożny, ulegając wpływom swej małżonki, na miejscu kościoła drewnianego rozpoczął budowę kościoła murowanego, do którego w tymże roku sprowadził zakonników z Krakowa.

Erekcja klasztoru kaliskiego została ogłoszona przez prowincjała, o. Daniela, na kapitule zwołanej w Inowrocławiu w roku 1257. Pierwotnym kościołem fundacji książęcej, sądząc z licznych szczegółów architektonicznych, było dzisiejsze prezbiterium o sklepieniu krzyżowym, zapewne z boczną zakrystią od północy (obecnie kaplica Męki Pańskiej).

Budowa kościoła trwała kilkanaście lat, ale w roku 1283 był już zapewne całkowicie wykończony, skoro w tym roku został przez nowo kreowanego arcybiskupa Jakuba Świnkę konsekrowany pw. Św. Stanisława Biskupa i Męczennika.

Kazimierz Wielki w roku 1339 otoczył świątynię i klasztor murem fortecznym oraz dokonał gruntownej przebudowy kościoła z typu bazylikowego na halowy. Z tego okresu pochodzi znajdująca się po stronie zachodniej klasztoru zakrystia ze skarbcem oraz refektarz zwany od fundatora “kazimierzowskim”.

Pożar w roku 1537 i następny w 1559 zniszczył tę piastowską fundację. Powtórnej konsekracji odbudowanego obiektu dokonał 25 listopada 1632 roku biskup Jan Baltazar Liesch, sufragan wrocławski, ale wyposażenie wnętrza trwało jeszcze czas dłuższy. P

ierwotną siedzibą zakonników były zabudowania drewniane. Klasztor murowany, zabudowany w czworobok, nieposiadający jednolitej całości architektonicznej, wzniesiony został w czasach późniejszych, w miarę potrzeb i zasobów materialnych konwentu.

Najstarszą częścią klasztoru jest skrzydło od strony zachodniej (zakrystia, skarbiec oraz dawny refektarz z roku 1339). Budowę pozostałych skrzydeł klasztoru rozpoczęto w roku 1637, a w niecałe sto lat później, w 1730, dobudowano drugie piętro na studium filozofii dla kleryków. Od roku 1614 do 1667 znajdował się tu także nowicjat.

W okresie porozbiorowym budowla franciszkańska uległa dewastacji. W ostatnich latach przed kasatą (1864) dokonano większej restauracji prawie całkowicie zrujnowanego kościoła.

Po usunięciu z Kalisza ostatnich franciszkanów (1902), kościołem opiekowali się rektorzy wyznaczeni przez władzę diecezjalną. W grudniu 1918 roku do swej starożytnej siedziby powrócili zakonnicy i rozpoczęli restaurację kościoła. Szczególne nasilenie prac przy remontowaniu kościoła miało miejsce w roku 1922 i następnie w 1934.

Gruntowną restaurację wnętrza kościoła, wraz z odnowieniem wszystkich ołtarzy, przeprowadzono w latach 1964-1966. 18 listopada 1978 roku ks. Jan Zaręba, biskup włocławski, wydał dekret erygujący parafię przy kościele franciszkańskim w Kaliszu.

Wczesnogotycki kościół jest budowlą trzynawową, z prezbiterium, z kaplicą Męki Pańskiej i z dawną kaplicą bł. Jolanty od strony północnej prezbiterium (obecnie kruchta) i budynkami od strony południowej. Krzyżowe sklepienie prezbiterium zostało z wieku XVII przyozdobione orłami, główkami aniołków i ornamentem perełkowym z gipsu, zaś okna rozetami z piaskowca. W barokowym głównym ołtarzu znajduje się obraz z połowy wieku XVII, prawdopodobnie pędzla Franciszka Smuglewicza, “Wskrzeszenie Piotrowina”. U dołu nad tabernakulum mieści się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, malowany w początkach wieku XVII przez Kacpra Kurczak, w roku 1618 uroczyście umieszczony w ołtarzu.

Na ścianie północnej, nad neogotyckimi stallami, znajduje się murowany nagrobek o. Jana Kazimierza Biernackiego (zm. 1725), historyka, prowincjała zakonu i budowniczego klasztoru. Sklepienie nawy głównej, kolebkowe z lunetami, pochodzi roku 1623. Ozdobiono je bogatszą sztukaterią gipsową (styl kalisko-lubelski). Ołtarz są barokowe, m. in. ołtarz św. Franciszka z obrazem “Stygmatyzacja św. Franciszka’ ołtarz Matki Bożej Różańcowej, ołtarz Przemienienia Pańskiego z obrazem przedstawiającym Oblicze Pana Jezusa, przeniesionym tutaj w roku 1782 z kościoła Świętego Ducha i otoczonym wielką czcią wiernych; ołtarz bł. Jolanty z wykonaną przez Mieczysława Kościelniaka kopią obrazu z Pamięcina przedstawiającego bł. Jolantę oraz z jej relikwiami, uroczyście sprowadzonymi z Gniezna w roku 1958. W kaplicy z połowy wieku XVII, o sklepieniu krzyżowo-żebrowym, znajduje się ołtarz z obrazem Chrystusa Ukrzyżowanego, kopią obrazu Delaroche’a, i obrazem Matki Boskiej Borgiaszowej, Pani Kalisza. Ten ostatni – kopia obrazu Matki Bożej z bazyliki S. Maria Maggiore w Rzymie – został na zlecenie św. Franciszka Borgiasza przesłany przez generała jezuitów do Kalisza, gdzie od roku 1608 umieszczony był w tzw. Bramie Toruńskiej, a od 1626 w kościele jezuitów Po kasacie zakonu jezuitów w roku 1787 został przeniesiony do kościoła franciszkanów.

Od roku 1962 w kaplicy trwa wieczysta adoracja Najświętszego Sakramentu. Klasztor dwupiętrowy, zabudowany w kształcie kwadratu, posiada krużganki, otaczające z czterech stron wirydarz klasztorny Na pierwszym piętrze znajduje się cela bł. Rafała Chylińskiego. Zakonnicy zajmują zachodnią i południową część pierwszego piętra. 23 maja 1989 roku szkoła wyprowadziła się z klasztoru, pozostawiając wyeksploatowanie równe dewastacji. Obecnie klasztor dzięki remontom nabiera wspaniałego wyglądu. Dnia 12 lutego 1997 roku została zawarta umowa na dzierżawę między Kurią Prowincjalną a Zgromadzeniem Sióstr Nauczycielek Świętej Doroty (Córek Świętych Serc z Włoch) północno-wschodniego skrzydła klasztoru (z wyjątkiem krużganków) na okres 99 lat.